Strategia Blue Ocean: 5 punktów krytycznych i darmowe szablony do pobrania

Opublikowany: 2020-07-07

Strategia Błękitnego Oceanu to strategiczne ramy, sposób myślenia i metoda, których możesz użyć do tworzenia nowych rynków, na których nie ma konkurencji.

W tym artykule przedstawię Ci, czym jest strategia błękitnego oceanu? podstawy strategii błękitnego oceanu i sposoby wykorzystania strategii błękitnego oceanu do identyfikacji wykorzystania nowych możliwości rynkowych.

Spis treści

Szybkie podsumowanie

Większość firm konkuruje na ściśle określonych rynkach i nieustannie walczy o ograniczoną ilość dostępnej wartości. Z biegiem czasu marże i możliwości ulegają erozji, ponieważ koszty związane z poprawą udziału w rynku lub zysków przewyższają zwroty – to czerwone oceany.

Ramy Blue Ocean to strategiczne podejście, w którym firmy mogą tworzyć nowe rynki, na których konkurencja jest niewielka lub nie ma jej wcale, a zatem mogą osiągać ponadprzeciętne zyski. Błękitny ocean zabierze Cię od konkurencji rynkowej do tworzenia rynku.

Dlaczego go używać? Dobry sposób na zrozumienie, jak ponownie ocenić opcje strategiczne. Zachęca liderów do zmiany sposobu myślenia i przyjęcia projektowego podejścia do strategii. Jest to różnica między reengineeringiem procesów biznesowych (BPR) a projektowaniem biznesowym. BPR koncentruje się na poprawie obecnej pozycji na istniejącym rynku poprzez transformację procesów wewnętrznych, ale zachowuje trajektorię strategiczną. Projekt biznesowy i błękitny ocean zapewniają liderom podstawy do ponownego przemyślenia trajektorii biznesu.

Kto powinien z niego korzystać? Zespoły kierownicze, które zidentyfikowały:

  • ich portfolio usług produktów ulega erozji.
  • nowe i innowacyjne nowe start-upy lub konkurencyjne produkty/usługi.
  • nowe i pojawiające się technologie, które oferują możliwości radykalnego zakłócenia ich rynku.

Oto kilka przykładów : Cirque De Soleil, Nintendo Wii, National Youth Orchestra of Iraq, Nescafe Nespresso

Czym jest strategia błękitnego oceanu?

Strategia niebieskiego oceanu

Blue Ocean Strategy to koncepcja opracowana przez profesorów INSEAD W. Chan Kim i Renee Mauborgne. Strategia błękitnego oceanu koncentruje się na tworzeniu i wykorzystywaniu nowych przestrzeni rynkowych – „błękitnych oceanów”, zamiast stawiania czoła zaciekle konkurencyjnym rynkom, czerwonym oceanom.

Strategia niebieskiego oceanu
Strategia niebieskiego oceanu

Rynki lub „błękitne oceany” są tworzone przez innowacje wartości, a jednocześnie obniżanie kosztów. Te połączone strategie skutecznie pokonują konkurencję lub własnymi słowami „ sprawiają, że konkurencja jest nieistotna ”. Innymi słowy, kluczem do sukcesu jest znalezienie rynku, który możesz stworzyć, a następnie stworzyć własny.

Definicja i podstawy strategii błękitnego oceanu

Termin „Błękitny ocean” pochodzi ze słynnej obecnie książki profesorów W. Chan Kim i Renee Mauborgne w ich książce Blue Ocean Strategy: How to Create Uncontested Market Space and Make the Competition Irrelevant.

Atrakcyjność tego przekazu sprawiła, że ​​książka znalazła się na liście bestsellerów, a następnie sprzedała się w ponad 4 milionach egzemplarzy i została przetłumaczona na ponad 40 języków.

W swoich badaniach nad nowymi przedsięwzięciami W. Chan Kim i Renee Mauborgne przeanalizowali 150 strategicznych ruchów w 30 branżach na przestrzeni 100 lat. Przeanalizowali nowe przedsięwzięcia biznesowe w 108 firmach i odkryli, że 86% tych nowych przedsięwzięć było jedynie rozszerzeniem linii, a tylko 14% faktycznie stworzyło nowe rynki lub branże.

Co bardziej zdumiewające było to, że chociaż rozszerzenia linii stanowiły 62% łącznych przychodów, przyniosły tylko 39% łącznych zysków. Dla porównania, nowe rynki lub branże odpowiadały za 61% zysków.

Główną koncepcją jest to, że zyski i wzrost pochodzą z tworzenia nowych produktów i usług na niekwestionowanych rynkach – „błękitnych oceanach”. Natomiast konwencjonalna strategia biznesowa skupia się na konkurowaniu wewnątrz istniejących „czerwonych oceanów” i próbie pokonania konkurencji.

Strategia Błękitnego Oceanu stanowi przydatne ramy dla zespołów kierowniczych i może ułatwić pomysły i rozwój nowych inicjatyw.

Jeśli firma jest w stanie oblężenia, a na jej rynku pojawia się coraz więcej konkurentów, strategia błękitnego oceanu może dać impuls do zmiany kierunku.

Czym są czerwone oceany?

Czerwone Oceany reprezentują wszystkie istniejące dziś branże i rynki. Na przykład wszystkie istniejące firmy, które są w znanej przestrzeni rynkowej, takie jak producenci czekolady. Według autorów wszystkie mają te same cechy i los.

Cechą charakterystyczną czerwonych oceanów jest to, że są one zatłoczone, brakuje im potencjalnego wzrostu, marże są stale erodowane, co prowadzi do utowarowienia. Termin Czerwony Ocean pochodzi od idei, że zaciekłość konkurencji prowadzi do krwawych bitew o zyski… innymi słowy, jak rekiny walczące o zwłoki.

Czerwone oceany są definiowane przez:

  • konkurowanie o klientów na istniejących rynkach.
  • trzeba strategicznie walczyć z twardą konkurencją.
  • wykorzystanie istniejącego popytu poprzez rozszerzenie linii, łączenie produktów…
  • dokonaj kompromisu między wartością a kosztem – promuj produkty, aby spróbować zwiększyć udział w rynku, oferuj zniżki i obniżki kosztów lub spróbuj ulepszyć ofertę wartości bez ponoszenia dodatkowych kosztów.

Czym są błękitne oceany?

Niebieskie oceany oznaczają wszystkie nieistniejące dziś gałęzie przemysłu. Jest to nieznany rynek, który opiera się na tym, aby przestać próbować pokonać innych i nastawiony jest na rozwijanie nowych wartości.

Błękitne oceany są definiowane przez:

  • maksymalizacja wartości ofert w granicach branży.
  • dostosowanie się do trendów zewnętrznych (Pięć Sił Portersów).
  • poprawa ceny i wydajności w ramach funkcjonalnej/emocjonalnej atrakcyjności swojej branży.
  • lepsze służenie grupie nabywców.
  • konkurenci w branży.
  • posiadanie konkurencyjnej pozycji w grupie strategicznej,

Strategia Błękitnego Oceanu kontra Czerwony Ocean

Strategia Czerwonego Oceanu przyjmuje strukturalistyczną wizję rynku, w której wszystkie strony akceptują z góry określone struktury w ramach branży i nadal w nich konkurują. Strategia Czerwonego Oceanu przyjmuje strukturalistyczną wizję rynku, w której wszystkie strony akceptują z góry określone struktury w ramach branży i nadal w nich konkurują. Aby utrzymać tę konkurencję, firmy koncentrują się na budowaniu przewagi nad konkurencją. Wszystkie zyski są stratą innej firmy, a bogactwo jest przejmowane i redystrybuowane, a nie tworzone.

Strategia błękitnego oceanu to rekonstrukcyjny pogląd na rynek, na którym nie ma akceptowanych granic ani struktury. Struktura może być tworzona lub odtwarzana przez kroki podejmowane przez graczy na rynku. Strategia i myślenie nie są ograniczone z góry przyjętymi barieramiStrategia i myślenie nie są ograniczone z góry przyjętymi barierami i następuje przejście od skupienia się na stronie podaży do skupienia się na stronie popytu. Innowacyjność wartości ma pierwszeństwo przed ślepą konkurencją, przy jednoczesnym skupieniu się na zróżnicowaniu i efektywności kosztowej.

Strategia błękitnego oceanu a strategia czerwonego oceanu
Strategia błękitnego oceanu a strategia czerwonego oceanu

Strategia Portera kontra Błękitny Ocean

Strategia Portera kontra Błękitny Ocean
Strategia Portera kontra Błękitny Ocean

Model Portera koncentruje się na opracowaniu ram strategicznych, które rozpoczyna się od analizy otoczenia zewnętrznego – modelu Porters Five Forces.

Analiza pięciu sił Portera zapewnia wgląd w intensywność konkurencji, potencjalną rentowność i atrakcyjność branży. Analiza koncentruje się na branży i rynku, a więc ogranicza się do istniejących propozycji wartości i możliwości zysku.

Strategia Błękitnego Oceanu to podejście do innowacji wartości i tworzenia nowej przestrzeni rynkowej, dotarcia do niezaspokojonego popytu konsumentów i znalezienia niekwestionowanej przestrzeni rynkowej. W rezultacie rywalizacja staje się nieistotna, ponieważ zasady gry nie zostały jeszcze ustalone.

Nowa książka o strategii błękitnego oceanu – aktualizacje

W nowej i zaktualizowanej wersji książki Blue Ocean Strategy autorzy dodali kilka dodatkowych przykładów i przedstawili cenny wgląd w to, jak firmy pomyślnie wdrożyły tę strategię.

Firmy, które z powodzeniem wdrażają strategie Blue Ocean, mają wspólne cechy:

  1. Sposób myślenia
  2. Narzędzia
  3. Kultura

Sposób myślenia

Badania wielokrotnie wykazały, że firmy mają kulturę i sposób patrzenia na świat, który wzmacnia ich późniejszą organizację i prowadzenie biznesu. Często określa się ją mianem dominującej logiki w firmie – sposobu patrzenia na firmę, rynek i klienta. problem polega na tym, że może to stać się przestarzałe lub niebezpiecznie zawężone.

Podejście Błękitnego Oceanu wymaga od liderów poszerzenia horyzontów myślowych, podobnie jak przy projektowaniu modelu biznesowego. Opracowywanie nowych modeli mentalnych i kwestionowanie istniejącej logiki biznesowej w branży ma kluczowe znaczenie. W poniższym przewodniku przedstawiam pierwsze kroki do opracowania strategii błękitnego oceanu wraz z narzędziami do wykorzystania.

Narzędzia

narzędzia do strategii błękitnego oceanu
Narzędzia strategii błękitnego oceanu

Aby skutecznie wdrożyć myślenie o błękitnym oceanie, musisz mieć odpowiedni zestaw narzędzi i proces. Narzędzia dostosowane do ram i procesu są potężnym sposobem na systematyczne identyfikowanie strategii błękitnego oceanu. Gdy zespoły zapoznają się z narzędziami, zmiana sposobu myślenia staje się łatwiejsza, a proces staje się osadzony w sposobie kreatywnego kształtowania możliwości.

Pokonywanie barier psychicznych

„Uznając, że struktura i granice rynkowe istnieją tylko w umysłach menedżerów, praktycy, którzy podzielają ten pogląd, nie pozwalają istniejącym strukturom rynkowym ograniczać ich myślenia. ”

Źródło: Strategia błękitnego oceanu

Organizacje regularnie poszukują nowych sposobów na odnowienie swojej wartości. Nowe technologie dają nieograniczone możliwości tworzenia i przekształcania propozycji wartości. Jeśli jednak nie rozwinie się kultura eksploracji, końcowym rezultatem zawsze będą pomysły i wdrożenia, które nie będą miały wartości innowacyjnej. Ćwicz projektowanie biznesowe i prowadź od frontu. Zachęcaj zespoły do ​​stawiania czoła niejednoznacznym i często trudnym wyzwaniom podczas poszukiwania nowych sposobów na innowacje.

„Jeśli nie będziesz kanibalizować siebie, zrobi to ktoś inny”.

Steve Jobs

Częstym błędem liderów jest obawa przed kanibalizacją istniejących ofert rynkowych. Kiedy rozmawiam z liderami, wyjaśniam, że lepiej kontrolować własne zakłócenia, niż być na łasce startupów i zakłócających sił, nad którymi nie masz kontroli. Zmiana nastąpi niezależnie od tego, czy uważasz, że powinna.

Czym jest innowacja wartości?

wartość innowacji w strategii błękitnego oceanu
Wartość innowacji

„Innowacje wartości kładą równy nacisk na wartość i innowacyjność. Wartość bez innowacji zwykle koncentruje się na tworzeniu wartości na skalę przyrostową, co poprawia wartość, ale nie wystarcza, aby wyróżnić się na rynku”.

Źródło: Strategia błękitnego oceanu

Innowacja wartości jest równie ważna jak innowacja technologiczna. Kiedy firmy mają obsesję na punkcie technologii i „wartości”, jaką mogą one dostarczyć, często zapominają o podstawowych zasadach zrozumienia problemu, który rozwiązują dla klienta – w jaki sposób rozwiązanie odpowiada na ich potrzeby i w stosunku do innych.

Strategia błękitnego oceanu zasadniczo wymaga od liderów oceny wartości, a nie technologii. Mapować aktualne propozycje wartości, a następnie tworzyć innowacyjną nową wartość.

Innowacja wartości jest podstawą strategii błękitnego oceanu. Odrzuca zasady handlu niskim kosztem a wartością zaproponowane przez Michaela Portera.

Autorzy opowiadają się za tym, aby firma mogła oferować swoim klientom wartość po niskich kosztach , przezwyciężając kompromis między wartością a kosztem poprzez dążenie do niskich kosztów i zróżnicowania . Nazywa się to „ innowacją wartości ”, która z kolei prowadzi do wysokiego wzrostu i zysków.

Przykłady strategii błękitnego oceanu

Jaki jest przykład strategii błękitnego oceanu?

Istnieje wiele dobrych przykładów, takich jak Cirque Du Soleil. Często można zaobserwować przełomowe innowacje w różnych branżach i pojawienie się innowacji wartości.

Cirque du Soleil i strategia błękitnego oceanu

Cirque Du Soleil
Cirque Du Soleil

Cirque du Soleil lub Circus of the Sun to największa grupa teatralna na świecie. Pierwotnymi założycielami tej spektakularnej firmy rozrywkowej byli dwaj byli artyści uliczni, Guy Laliberte i Gilles Ste-Croix. Nastawienie firmy na teatr i charakter pomogło jej dotrzeć do globalnej publiczności i otrzymać liczne nagrody. Cyrk organizował występy w ponad 271 krajach, a jego roczny dochód szacuje się na ponad 900 milionów dolarów.

„Cirque du Soleil oferuje to, co najlepsze w cyrku i teatrze, a wszystko inne wyeliminowało lub zredukowało. ”

Źródło: Strategia błękitnego oceanu

Cirque du Soleil Wartość innowacji

cirque de soleil płótno strategiczne
Źródło: Strategia błękitnego oceanu

Cirque Du Soleil wyeliminował te elementy cyrku, które tworzyły niską wartość dla klienta, ale były wysokie. Obejmowały one kosztowną metodę trzech pierścieni, wykorzystanie wyszkolonych zwierząt.

Zamiast tego stworzyli wyrafinowaną produkcję teatralną z unikalną fabułą i postaciami. Dzięki temu firmie udało się zaoferować nowe wartościowe elementy teatru połączone z dramaturgią cyrku. Skutecznie stworzyli nowy gatunek rozrywki, a następnie przystąpili do opracowania unikalnego modelu biznesowego, aby rozszerzyć i skalować swoją działalność na arenie międzynarodowej.

Nintendo Wii i strategia błękitnego oceanu

nintendo wii strategia niebieskiego oceanu
Nintendo Wii – strategia błękitnego oceanu

Wii było sensacją, gdy pojawiło się na Nintendo w listopadzie 2006 roku. W porównaniu z innymi konsolami do gier (Sony Playstation i Xbox) było wyjątkowe ze względu na skupienie się na ruchu. W przeciwieństwie do innych konsol, Wii używało małego przenośnego urządzenia do wykrywania ruchu w 3D, co pozwalało użytkownikom na interakcję w nowy sposób w grach.

Płótno strategii pokazuje, że Nintendo zaprojektowało Wii, aby konkurować na innych komponentach wartości niż Sony Playstation i Microsoft Xbox. Wii kosztowało mniej, nie miało dysku twardego, DVD, dźwięku przestrzennego (Dolby 5.1), słabej łączności i procesora o stosunkowo niskiej specyfikacji.

Jednak drążek sterowania ruchem, który naśladował ruchy gracza, przenosił gracza do gry wideo i odwoływał się do gier, które wcześniej były bardzo trudne na konsoli, np. tenis, golf, walki na miecze…

Jak korzystać ze strategii błękitnego oceanu – krótki przewodnik

Książka przedstawia pięcioetapowy proces systematycznego rozwijania inicjatywy Błękitnego Oceanu. Pięć kroków to:

  1. Wybierz odpowiednie miejsce do rozpoczęcia i stwórz podstawowy zespół.
  2. Analizuj i zyskaj jasność na temat aktualnego otoczenia biznesowego i konkurencji.
  3. Przeanalizuj ukryte problemy, które ograniczają obecny rozmiar branży i odkryj ocean osób, które nie są klientami.
  4. Systematyczna rekonstrukcja granic rynkowych i rozwijanie alternatywnych możliwości Błękitnego Oceanu.
  5. Wybór odpowiedniego ruchu Blue Ocean, przeprowadzenie szybkich testów rynkowych, finalizacja i uruchomienie zmiany.

Jak korzystać ze strategii błękitnego oceanu

Sześć Zasad

Sześć zasad strategii błękitnego oceanu to:

  • Zasady formułowania
    • Zrekonstruuj granice rynku – zdefiniuj na nowo przestrzeń rynkową
    • Skup się na ogólnym obrazie, a nie na liczbach
    • Sięgnij poza istniejący popyt
    • Uzyskaj właściwą sekwencję strategiczną
  • Zasady realizacji
    • Pokonuj kluczowe przeszkody organizacyjne
    • Wbuduj egzekucję w strategię

Granice konkurencji

  1. Przyjrzyj się różnym rynkom : mapuj szerszą perspektywę tego, w jaki sposób i czego kupujący używają zamiast lub jako alternatywę dla Twojego produktu lub usługi.
  2. Zbadaj grupy na rynkach : zbadaj poziomy zachowań zakupowych, np. w przypadku podróży istnieją następujące rodzaje grup: luksusowe, biznesowe, ekonomiczne, rodzinne, single… zidentyfikuj propozycje i dlaczego ludzie kupują oraz czy handlują w górę lub w dół.
  3. Zbadaj łańcuch wartości : często w łańcuchu dostaw znajdują się ludzie, którzy wpływają na zachowania zakupowe, a także uczestniczą z innymi w tworzeniu ostatecznego rozwiązania. Zbadaj, jak konstruowana jest wartość i kto wpływa na decyzje zakupowe na rynku.
  4. Oceń komplementarne oferty produktów i usług : Zamiast skupiać się tylko na natychmiastowym zakupie i użytkowaniu produktu, pomyśl o innych potrzebach po zakupie lub wycofaniu z eksploatacji.
  5. Analizuj atrakcyjność funkcjonalną lub emocjonalną : Funkcjonalny produkt można wzbogacić o wartość emocjonalną i odwrotnie. Na przykład Swatch dodał emocjonalne powiązania do swojej marki, dzięki czemu stał się modnym dodatkiem.
  6. Spójrz w czasie : analizuj przeszłe i nadchodzące trendy, które zmieniły rynek. Jak możesz zobaczyć nowy trend lub technologię zmieniającą wymiar wartości?

Krok 1. Kanwa strategii

Płótno strategiczne Małe
Płótno strategii i krzywa wartości

Płótno strategiczne jest kamieniem węgielnym strategii błękitnego oceanu. Kanwa strategii służy do wykreślania bieżących głównych wymiarów, które są cenione przez klientów i używane przez Ciebie i Twoją konkurencję. Zwykle istnieje wiele nakładających się na siebie konkurentów i niewielkie różnice na rynku.

Kanwa strategii to wykres liniowy, który przedstawia funkcje/czynniki w stosunku do ważności dla firmy, a następnie dodaje konkurentów lub branżowe punkty odniesienia. Dzięki temu wizualizację można wykorzystać do analizy i sformułowania strategii konkurencyjnej.

Płótno Strategii to w zasadzie ramy działania, które są reprezentowane przez wykres liniowy w celu dokładnego wskazania

Oś X – „ czynniki konkurencji
Oś Y – ' stopień wartości dla klienta '

  1. Wykreśl na osi poziomej aktualne wymiary wartości (cechy/usługi i propozycje wartości), o które Twoja firma konkuruje w danej branży/rynku. Dla każdego czynnika oceń jego wartość od „ Wysoki ” do „ Niski ”.
  2. Działka konkurentów.

Ten etap polega na zidentyfikowaniu i uświadomieniu sobie, w jaki sposób Ty i Twoi konkurenci konkurują Państwo obecnie.

Kluczowe punkty:

  • Jakie jest Twoje stanowisko?
  • Jaka jest pozycja Twojego konkurenta?
  • Czym się różnisz i gdzie się zbiegasz?
  • Jak znaczące są różnice?

Krok 2. Ramy czterech działań

ramy czterech działań
Ramy czterech działań strategii błękitnego oceanu

Następnym krokiem jest eksperymentowanie i odkrywanie na nowo możliwości i przestrzeni rynkowej poprzez identyfikowanie wartościowych możliwości innowacji.

Twórz, ograniczaj, eliminuj i podnoś

Aby dowiedzieć się więcej o bólu i korzyściach, zobacz artykuł o projektowaniu propozycji wartości.

Podobnie jak w przypadku zrozumienia problemów klientów, musisz wyjść i zbadać ścieżki klientów.

W oparciu o kanwę strategii możesz eksperymentować z każdą funkcją i wykonać jedną z następujących czynności:

  1. Raise : Jakie czynniki należy podnieść znacznie powyżej standardu branżowego?
  2. Wyeliminuj : Jakie czynniki, które branża uważa za oczywiste, należy wyeliminować?
  3. Redukcja : które czynniki powinny zostać zredukowane znacznie poniżej standardu branżowego?
  4. Utworzono : Jakie czynniki należy stworzyć, których branża nigdy nie oferowała?

Krok 3. Sięgnij poza dotychczasowych klientów

Trzy poziomy osób niebędących klientami to mentalne ramy do odkrywania, jak dotrzeć do osób niebędących klientami i wciągnąć ich na nowy rynek.

  • Twój rynek
  • Pierwszy poziom – „wkrótce” osoby niebędące klientami, które znajdują się na skraju Twojego rynku – kupuj minimalnie i zdecyduj się nie uczestniczyć w pełni w rynku.
  • Drugi poziom – „Odrzucający” osoby niebędące klientami, które widzą i rozumieją ofertę, ale decydują się nie kupować i nie korzystać z alternatyw.
  • Trzeci poziom — „niezbadane” osoby niebędące klientami, które znajdują się na rynkach odległych od Twojego i nigdy nie rozważały oferty rynkowej jako opcji.

Krok 4. Klasyfikuj różne produkty/usługi/jednostki biznesowe w Twojej firmie

pionier osadnik migrujący
Zarządzaj portfelem i inwestuj w nowe innowacje wartości

Proces ma na celu zmianę sposobu myślenia, zrozumienie i wyjście poza obecne ograniczenia istniejącej branży („osadników”) oraz zidentyfikowanie większej poprawy wartości („migranci”), a następnie stopniowe przejście do doceniania innowacji poprzez identyfikację osób niebędących klientami („pionierów”). innowacji marketingowych.)

Podsumowanie strategii błękitnego oceanu

Ograniczenia strategii błękitnego oceanu

Ogólnie rzecz biorąc, jest mniej dowodów ilościowych na dużą skalę, które uzasadniają ich twierdzenia. Należy zauważyć, że Kim i Mauborgne (2005b, s. 8) przyznają się do ograniczeń swoich danych: „Chociaż nie mamy danych na temat wskaźnika skuteczności inicjatyw związanych z czerwonym i niebieskim oceanem, różnice w globalnych wynikach między nimi są wyraźny."

Ostatecznie strategia Blue Ocean polega na rozwijaniu i kultywowaniu innego sposobu myślenia.

Powiązane modele

  • Przełomowa innowacja (Clayton Christensen)
  • Innowacja modelu biznesowego (Chesbrough 2010, Johnson 2010)

Darmowe szablony strategii błękitnego oceanu

Do bezpłatnego pobrania dołączone są dwa szablony PDF ze strategią błękitnego oceanu, arkusz Excela, którego można użyć do stworzenia kanwy strategii i Microsoft PowerPoint.

POBIERZ STRATEGIĘ BŁĘKITNEGO OCEANU PDF

Kliknij, aby pobrać bezpłatne szablony strategii błękitnego oceanu – pdf, MS Excel i PowerPoint